پپتیدهای ضد سرطان (ACPs) پپتیدهایی کوتاه به طول 10-60 اسیدآمینه هستند که میتوانند با جلوگیری از تکثیر یا مهاجرت سلولهای توموری و یا تشکیل عروق خونی تومور را سرکوب کنند.
اگرچه ACP ها دارای معایبی از جمله ناپایداری بیولوژیکی، نیمه عمر کوتاه، حساسیت به پروتئاز و فارماکوکینتیک ضعیف هستند اما مهمترین مزیت آنها تعامل پروتئین و پروتئین با یک هدف است، به این ترتیب میتوان پپتیدی طراحی کرد که میل اتصال بیشتری داشته باشد و علاوه برآن پایداری و اختصاصیت آن افزایش مییابد و به این ترتیب به محدودیتها میتوان غلبه کرد.
با عنایت به مزایای ذکر شده ACP ها را میتوان امیدوارترین کاندید ضد سرطان در نظر گرفت.
پایگاه دادههای مختلفی برای دسترسی به اطلاعات پپتیدهای ضد سرطان وجود دارد از آنجمله میتوان به CancerPPD اشاره کرد.
برای طراحی پپتیدهای ضد سرطان چند رویکرد وجود دارد:
- با استفاده از پپتیدهای موجود که در بانکهای پپتیدی اطلاعات آنها موجود است و مشخصههای این پپتیدها از نظر خصوصیات فیزیکو شیمیایی، ترکیب اسیدهای آمینه، بار، ساختار دوم و … میتوان با بکارگیری روشهای یادگیری ماشین توالی پپتیدهایی را پیشگویی کرد که خصوصیات مشابه با این پپتیدها را داشته باشند و انتظار داشت که همان اثر را از خود نشان دهند.
- با هدف قرار دادن پروتئینهای اساسی که نقش حیاتی در سلولهای سرطانی ایفا میکنند و الهام گرفتن از پروتئینهایی که به آنها متصل میشوند میتوان پپتیدهایی را طراحی نمود که در عملکرد این پروتئین ها اختلال ایجاد کنند و در نتیجه تومور را سرکوب نمایند.
- با الهام از پپتیدهای موجود اقدام به بهبود آنها شود. برای بهبود پپتید با میل اتصال بیشتر و افزایش پایداری و اختصاصیت آن میتوان ابزارهای مختلف بیوانفورماتیکی مثل OSPREY به همراه شبیه سازی دینامیک مولکولی را مورد استفاده قرار داد.
نکاتی که در طراحی پپتیدها بصورت کلی در نظر گرفته میشود مانند راهکارهایی جهت افزایش پایداری پپتید و یا افزایش اسید آمینه هایی برای تسهیل ورود پپتید به سلول در اینجا نیز مورد توجه میتواند قرار گیرد.